Görsel 1.1’deki devrede C1 kondansatörü R1 ve potansiyometre üzerinden şarj olmaktadır. C1 gerilimi (B noktası) diyak tetikleme gerilimine ulaştığında gate polarması alan triyak iletime geçecek ve lamba yanacaktır. C1 kondansatörünün diyağın tetikleme gerilimine ulaşma süresi potansiyometre ile ayarlanarak faz kaydırma gerçekleştirilmektedir. Triyak ve diyak AC sinyalin her iki alternansında da iletime geçebilmektedir. Diyağın iletime geçme gerilimi kesime gitme gerilimden fazladır.
Görsel 1.1: Triyak’lı dimmer devresi
MALZEME LİSTESİ
| Adı | Özelliği | Sembolü | Görünüşü | Miktarı |
| Triyak | BT136 (TO-220 kılıf) | 1 adet | ||
| Diyak | DB3 DO-35 | 1 adet | ||
| Direnç | 4,7k | 1 adet | ||
| Potansiyometre | 500k | 1 adet | ||
| Kondansatör | 100nf/400V | 1 adet | ||
| Lamba | 12V | 1 adet |
İŞLEM BASAMAKLARI
- Görsel 1.1’teki devreyi kurunuz.
- Devrede yüksek gerilim ve akım olduğundan devreye sadece öğretmeniniz enerji vermelidir.
- Potansiyometrenin orta ucunu A ve B konumlarına alarak devrenin çalışmasını gözlemleyiniz.
- Ampermetre ve voltmetreyi Görsel 1.1’deki şekilde bağlayınız.
- Potansiyometrenin orta ucu A ve B konumlarındayken ampermetre ve voltmetreden ölçülen değerleri Tablo 1.1’e yazınız.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Tablo1.1: Akım ve gerilim ölçme
| Potansiyometre | Ampermetre | Voltmetre |
| Pot A noktasında | ||
| Pot B noktasında |
SORULAR
- Devrede diyak olmasaydı (kısa devre olsaydı) devrenin çalışması nasıl olurdu?
- Dimmer devresi hangi tip lambalarda kullanılır?
- Eğer devrede diyak olmasaydı (diyak yerine kısa devre olsaydı), triyak her alternansta tam iletime geçecekti. Bu durumda potansiyometrenin hiçbir etkisi kalmazdı ve lamba tam parlaklıkta yanardı. Diyak, triyak üzerindeki gate tetiklemesinin zamanlamasını kontrol ederek, faz açısının ayarlanmasını sağlar. Diyaksız devrede faz ayarı mümkün olmazdı.
- Dimmer devreleri genellikle akkor telli lambalar veya halojen lambaların parlaklığının ayarlanması için kullanılır. Bu tip lambalar indüksiyon yapmadıkları için triyaklı dimmer devrelerle sorunsuz çalışabilirler. Buna karşılık, flüoresan lambalar veya LED’ler indüktif yapıları nedeniyle dimmer devrelerle iyi çalışmazlar. Onlar için ayrı dimmer devre çözümleri gerekir.
No responses yet