Görsel 1.51’deki devreye enerji uygulandığında geyt tetiklemesi almayan triyak kesimdedir. B1 butonuna basıldığında geyt tetiklemesi alan triyak iletime geçer ve lamba yanar. B1 butonunundan el çekildiğinde triyak iletimde kalmaya devam eder. DC’de triyak tristör gibi çalışır.
Görsel 1.1: Triyak’ın DC’de Tetiklenmesi
MALZEME LİSTESİ
| Adı | Özelliği | Sembolü | Görünüşü | Miktarı |
| Triyak | BT136 (TO-220 kılıf) | 1 adet | ||
| Direnç | 2,2k | 1 adet | ||
| Lamba | 12V | 1 adet | ||
| Buton | Push buton | 1 adet |
İŞLEM BASAMAKLARI
- Görsel 1.1’teki devreyi kurunuz.
- B1 butonu açık konumdayken Görsel 1.1’deki devrede akım ve gerilimleri ölçüp Tablo 1.1’yazınız.
- B1 butonu kapalı konumdayken Görsel 1.1’deki devrede akım ve gerilimleri ölçüp Tablo 1.1’yazınız.
- DC güç kaynağını’nın (Batarya) uçlarını yer değiştirerek 2. ve 3. İşlem basamaklarını tekrarlayınız. Sonuçları Tablo 1.2’ye kaydediniz.
SONUÇ VE DEĞERLENDİRMELER
Tablo1.1: Akım ve gerilim ölçme
| Ölçüm | A1 | V1 | V2 |
| Buton açık | |||
| Buton kapalı |
Tablo1.2: Ters yönde akım ve gerilim ölçme
| Ölçüm | A1 | V1 | V2 |
| Buton açık | |||
| Buton kapalı |
SORULAR
- Triyak’ın DC’de her iki yönde çalışması ne anlama gelir?
- Triyak ile tristör arasındaki fark nedir?
- Temrinde kullandığınız triyak’ın geyt tetikleme gerilimi en fazla kaç volt olabilir. Kataloğundan inceleyerek yazınız.
- Triyak’ın DC gerilim altında her iki yönde çalışabilmesi, bu cihazın yarı iletken yapısından kaynaklanmaktadır. Triyaklar, tristörlerin gelişmiş bir formudur ve iki yönlü iletim özelliğine sahiptirler. Bu sayede DC gerilimin polaritesine bakılmaksızın triyak tetiklenerek iletime geçebilir. Bu özellik, triyakların AC ve DC uygulamalarında kullanılabilmelerini sağlar.
- Triyak ile tristör arasındaki temel fark, triyakların iki yönlü iletim özelliğine sahip olmalarıdır. Tristörler tek yönlü cihazlardır ve sadece bir polaritedeki DC gerilimi iletebilirler. Triyaklar ise hem pozitif hem negatif alternanslarda iletime geçebilirler. Bu nedenle triyaklar AC kontrolünde daha yaygın kullanılırlar. Tristörler ise daha çok DC uygulamalarında tercih edilir.
- Deneyde kullanılan BT136 triyak için katalog değerlerine bakıldığında:
- Gate tetikleme akımı (IGT): 5-35 mA
- Gate tetikleme gerilimi (VGT): 0.7-1.5V
Bu değerler triyak üzerindeki gate’e uygulanacak minimum tetikleme değerlerini göstermektedir. Gate tetiklemesi bu sınırlar dahilinde sağlandığında triyak iletime geçecektir. Geyt tetikleme gerilimi maksimum 1.5V olmalıdır, daha yüksek değerlerde geytin zarar görmesi olasıdır.
Sonuç olarak, triyaklar iki yönlü iletim yetenekleri sayesinde hem AC hem DC uygulamalarında kullanılabilmektedir. Tristörlere göre daha esnek oldukları için özellikle AC kontrol devrelerinde çok tercih edilirler. Gate tetikleme gerilimleri kataloglarında belirtilen sınırlarda tutulmalıdır.
No responses yet